CANTO PATRIARCHINO DI TRADIZIONE ORALE: PERCORSI DI CRISI E ULTIME SOPRAVVIVENZE NELLA REGIONE ADRIATICA - ORIENTALE

Il presente contributo, premessi alcuni cenni definitori del fenomeno del canto patriarchino di tradizione orale, traccia un quadro delle molteplici cause (di ordine generale e specifico) che condussero a partire dal 1596 sino quasi ai giorni nostri alla dismissione progressiva del repertorio latino nelle diocesi dell’Adriatico Orientale con particolare riferimento al Veneto, al Friuli, all’Istria e alla Dalmazia, illustrando le sopravvivenze attuali nei relativi contesti esecutivi, suggerendo prospettive eventuali di riutilizzo anche nel rito romano ordinario ed evidenziando, infine, come sulla sponda orientale il dibattito musicale – sacro d’inizio Novecento non ponesse codesti territori ai margini ma, anzi, nel cuore del fermento culturale europeo. ; U ovom se doprinosu, nakon nekoliko uvodnih napomena o usmenoj tradiciji patrijar{ijskog pjevanja, kojeg je tako definirao Istranin Babudri 1911., daje slika vi{estrukih razloga (op}ih i posebnih, kao npr. migracija prema Furlaniji ili egzodus prema Istri) koji su doveli, po~ev{i od akvilejskog pokrajinskog koncila iz 1596. pa gotovo sve do dana{njih dana, do postupnog napu{tanja latinskog repertoara patrijar{ijske matrice iz Akvileje u biskupijama isto~nog Jadrana, posebno se osvrnuv{i na Veneto, Furlaniju, Istru i Dalmaciju. Autor isti~e kao glavne uzgredne razloge krize repertoara novi kontekst cecilijanskog reformatorskog pokreta sakralne glazbe s kraja 19. stolje}a, izdanje novih liturgijskih knjiga gregorijanskog pjevanja, predlaganje nove jednoglasne i vi{eglasne sakralne glazbe cecilijanske izrade u okvirima novih glazbenih ustanova nastalih u Istri u drugoj polovici 19. stolje}a, postepeni nestanak bratov{tina nakon Napoleonovih reformi, te pojednostavljeno tuma~enje liturgijske reforme odre|ene na drugom Vatikanskom koncilu. Obja{njava, zatim, slu~ajeve napu{tanja repertoara u Venetu, Furlaniji i u ve}im istarskim i kvarnerskim sredinama, te sada{nje pre‘ivljavanje u odre|enim izvedbama, sugeriraju}i mo‘ebitno ponovno kori{tenje u okviru redovnog rimskog obreda, te isti~u}i kako u raspravi o sakralnoj glazbi na po~etku 20. stolje}a isto~na obala Jadrana nije bila na marginama, ve} u srcu europskih kulturnih previranja.